Rượu Whisky khói là biểu tượng của sự tinh tế và đẳng cấp trong thế giới Whisky, được yêu thích bởi những người sành rượu khắp thế giới. Với hương vị khói đặc trưng từ than bùn, kết hợp với sự ấm áp của gỗ sồi và hương vị phức hợp của vùng đất Scotland, Whisky khói mang đến một trải nghiệm thưởng thức mạnh mẽ và nồng nàn.
Whisky khói là gì?
Rượu Whisky khói (Peated Whisky) là loại rượu Whisky có hương khói đặc trưng từ khói than bùn đốt (lúa mạch được cho ngâm nước và nảy mầm sau đó dùng than bùn đốt trong lò “Kiln” để sấy khô đến độ ẩm khoảng 25%).
Khói từ than bùn thấm sâu vào lúa mạch, tạo nên hương khói đặc trưng không thể nhầm lẫn của rượu Whisky. Hương vị của Whisky khói rất đa dạng, từ nhẹ nhàng với mùi khói thoang thoảng, đến đậm đà, nồng nàn với các nốt hương phức hợp như khói củi, đất, muối biển, và gỗ cháy. Sự hòa quyện này mang đến một trải nghiệm thưởng thức sâu lắng và độc đáo mà chỉ dòng Whisky Khói mới có thể đem lại.
Một trong những tiêu chí để người dùng có thể đánh giá được mức độ khói của Whisky chính là chỉ số PPM (Parts per million – phần triệu) là đơn vị tỷ lệ đo biểu thị nồng độ phenol. 1 PPM có trong rượu là 1 đơn vị phenol được pha loãng bởi 1.000.000 đơn vị nước rượu. Whisky khói có chỉ số PPM càng bao nhiêu, hương khói sẽ càng mạnh bấy nhiêu.
Nguồn gốc và lịch sử rượu Whisky khói
Whisky khói bắt nguồn từ thế kỷ 16 tại vùng Islay với tên gọi là “Peated Whisky”, được hình thành thông qua quá trình sử dụng than bùn để sấy khô lúa mạch.
Bên cạnh Islay, các khu vực khác ở Scotland như Speyside, Highlands, Campbeltown, Orkney cũng có một số nhà máy chưng cất sản xuất Whisky khói, tuy nhiên hương vị thường nhẹ hơn so với Whisky từ Islay.
Trải qua quá trình đổi mới và phát triển liên tục, Whisky khói ngày nay đã trở thành một biểu tượng không thể thiếu trong văn hóa Scotch Whisky, được yêu thích và tiêu thụ rộng rãi trên khắp thế giới.
Top 8 chai rượu Whisky khói nổi tiếng thế giới
- Rượu Whisky khói Octomore Ten Years Dialogos
- Rượu Whisky khói Laphroaig Cairdeas 2021 Pedro Ximenez Cask
- Rượu Whisky khói Ardbeg Uigeadail
- Rượu Whisky khói Caol Ila 12
- Rượu Whisky khói Lagavulin 16
- Rượu Whisky Khói Laphroaig 18 Years Old
- Rượu Whisky Khói Lagavulin 16 Năm
- Rượu Whisky Khói Laphroaig Select
1. Whisky khói Octomore Ten Years Dialogos
- Xuất xứ: Scotland
- Nồng độ: 54.3%
- Loại rượu: Single Malt Scotch Whisky
- Thương hiệu: Bruichladdich
Octomore Ten Years Dialogos là phiên bản giới hạn độc đáo từ nhà sản xuất danh tiếng Bruichladdich, biểu tượng của sự sáng tạo và đẳng cấp trong thế giới Whisky khói. Được chưng cất từ 100% lúa mạch Optic Scotland niên vụ 2007, dòng single malt này sở hữu hàm lượng phenol khói cao nhất thế giới, đạt tới 167 ppm.
2. Rượu Whisky khói Laphroaig Cairdeas 2021 Pedro Ximenez Cask
- Xuất xứ: Scotland
- Nồng độ: 58.9% ABV (rất cao!)
- Loại rượu: Single Malt Scotch Whisky
- Thương hiệu: Laphroaig
Laphroaig Cairdeas 2021 Pedro Ximenez Cask là tuyệt tác của Laphroaig một trong những thương hiệu Whisky danh tiếng và uy tín nhất đến từ đảo Islay, Scotland. Với lịch sử hơn 200 năm, Laphroaig luôn được biết đến với dòng rượu whiskey khói đặc trưng có chỉ số Phenol khoảng 45- 50 ppm.
3. Rượu Whisky khói Ardbeg Uigeadail
- Xuất xứ: Đảo Islay, Scotland
- Nồng độ: 54,2%
- Loại rượu: Single Malt Scotch Whisky
- Thương hiệu: Ardbeg
Ardbeg nổi tiếng với việc duy trì sản xuất bằng phương pháp truyền thống, rượu Whisky khói Ardbeg Uigeadail nằm trong top 1 sản phẩm đỉnh cao của thương hiệu Ardbeg. Được ủ trong thùng bourbon khoảng từ 8 đến 10 năm tạo ra một trải nghiệm hương vị độc đáo phức hợp cùng hương khói nồng nàn với độ phenol 54 ppm.
4. Rượu Whisky khói Caol Ila 12
- Xuất xứ: Islay, Scotland
- Nồng độ: 43%
- Loại rượu: Single Malt Scotch Whisky
- Thương hiệu: Caol Ila
Điểm khác biệt của Rượu Whisky khói Caol Ila 12 là hương vị khói này được cân bằng một cách tinh tế, không quá nồng gắt mà lại rất dễ chịu với mức độ khói 35 ppm. Điều này khiến Caol Ila trở thành một lựa chọn phù hợp cho cả những người mới bắt đầu và những người đã có kinh nghiệm thưởng thức whisky.
=> Có thể bạn quan tâm:
- Các loại rượu Whisky
- Các loại rượu Whisky Nhật Bản
- Các loại rượu Whisky Scotland
- Single Malt Whiskey và Blended Scotch Whiskey
- Rượu Whisky bao nhiêu độ
5. Rượu Whisky khói Lagavulin 16
- Xuất xứ: Islay, Scotland
- Nồng độ: 43%
- Loại rượu: Single Malt Scotch Whisky
- Thương hiệu: Lagavulin
Lagavulin 16 được mệnh danh là “huyền thoại” của đảo Islay, Scotland nhờ hương vị khói đặc trưng với chỉ số phenol 35ppm. Với thời gian ủ 16 năm trong thùng gỗ sồi, rượu mang lại một lớp hương đậm đà với sự kết hợp giữa vị khói nồng nàn của than bùn, chút mặn mòi của biển, và sự ngọt ngào tinh tế từ mật ong, vani, và trái cây chín.
6. Rượu Whisky Khói Laphroaig 18 Years Old
- Xuất xứ: Islay, Scotland
- Nồng độ: 48%
- Loại rượu: Single Malt Scotch Whisky
- Thương hiệu: Lagavulin
- Mua ngay: Rượu Whisky Khói Laphroaig 18
Rượu Whisky Khói Laphroaig 18 Years Old là một loại whisky mạch nha đơn cất (Single Malt) của Scotland. Được sản xuất từ 100% mạch nha đã được lên men và chưng cất tại một nhà máy duy nhất. Hương khói khoảng 50 – 55ppm kết hợp với các hương vị khác như khói thuốc lá, tảo biển, trái cây khô tạo nên một tổng thể phức tạp và hấp dẫn.
7. Rượu Whisky Khói Lagavulin 16 Years Old
- Xuất xứ: Islay, Scotland
- Nồng độ: 43%
- Loại rượu: Single Malt Scotch Whisky
- Thương hiệu: Lagavulin
- Mua ngay: Rượu Whisky Khói Lagavulin 16
Rượu Whisky Khói Lagavulin 16 Years Old có chỉ số phenol 35 – 40 ppm được đánh giá hàm lượng phenol khói khá mạnh tại thương hiệu Lagavulin. Với hương vị mạnh mẽ, khói ngọt của than bùn đặc trưng của vùng Islay, hương vị tảo biển độc đáo và dư vị tuyệt vời đến từ dòng mạch nha được ủ ít nhất 16 năm trong thùng gỗ sồi.
8. Rượu Whisky Khói Laphroaig Select
- Xuất xứ: Đảo Islay, Scotland
- Nồng độ: 40%
- Loại rượu: Single Malt Scotch Whisky
- Thương hiệu: Laphroaig
- Mua ngay: Rượu Whisky Khói Laphroaig Select
Rượu Whisky Khói Laphroaig Select là tuyệt tác từ vùng Islay nơi nổi tiếng với những làn khói huyền bí từ than bùn làm nên nét đặc trưng của whisky. Ra mắt vào năm 2014, sản phẩm này đánh dấu một bước ngoặt trong nghệ thuật chưng cất của Laphroaig khi tinh tế kết hợp nhiều loại thùng gỗ quý hiếm như thùng gỗ sồi trắng Mỹ, thùng gỗ bourbon, thùng gỗ sherry Oloroso, và thùng gỗ châu Âu truyền thống.
Quy trình sản xuất rượu Whisky khói chi tiết
Dòng Whisky là một biểu tượng sâu sắc của văn hóa và truyền thống lâu đời Scotland, nổi bật bởi quy trình sản xuất rượu tinh xảo. Từ khâu chọn lựa nguyên liệu đến công đoạn đóng chai, mỗi bước đều được thực hiện với sự tỉ mỉ và tận tâm cao nhất.
1. Chuẩn bị nguyên liệu
Mạch nha là thành phần chính trong sản xuất Whisky khói, nhưng sự góp mặt của than bùn, nấm men và thùng gỗ sồi cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên hương vị đặc trưng. Các nguyên liệu này được tuyển chọn kỹ lưỡng và trải qua quá trình kiểm định chất lượng nghiêm ngặt trước khi đưa vào quy trình chế biến
Sau quá trình sơ chế, mạch nha được ngâm trong nước ấm đến khi nảy mầm và chuyển hóa tinh bột thành đường.
2. Sấy khô và hun khói lúa mạch
Có hai phương pháp sấy khô chủ yếu: sấy bằng khí nóng hoặc hun khói bằng than bùn. Khi sử dụng phương pháp hun khói, các nhà sản xuất đốt than bùn để tạo ra khói, hạt lúa mạch sẽ hấp thụ hương vị khói này.
Quá trình hun khói kéo dài từ 12 đến 48 giờ, tùy thuộc vào mức độ khói mong muốn. Khói từ than bùn chứa phenol, các hợp chất hữu cơ tạo nên hương vị khói đặc trưng của Whisky.
3. Nghiền và trộn lúa mạch
Lúa mạch sau khi sấy khô được nghiền nhỏ trong các cối nghiền lớn để tạo ra một loại bột mịn gọi là “grist”. Bột này được trộn với nước nóng trong các thùng lớn được gọi là “mash tun”. Nước nóng có nhiệt độ từ 63 đến 85 độ C, giúp hòa tan đường có trong bột lúa mạch.
Quá trình này thường diễn ra ba lần: lần đầu tiên với nước nóng nhất để chiết xuất phần lớn đường, sau đó là các lần với nước mát hơn để chiết xuất phần đường còn lại. Kết quả thu được là dung dịch mạch nha ngọt (wort).
5. Lên men (Fermentation)
Wort đã được làm lạnh được bơm vào các bể lên men lớn, thường được làm bằng gỗ hoặc thép không gỉ. Tại đây, men (yeast) được thêm vào để khởi động quá trình lên men rượu.
Men sẽ ăn đường có trong wort và chuyển hóa thành cồn cùng CO2. Quá trình này kéo dài từ 48 đến 72 giờ, tạo ra một chất lỏng với tên gọi “wash,” có hàm lượng cồn khoảng 6-8%.
6. Chưng cất (Distillation)
Chất lỏng “wash” sau đó được chuyển vào thùng chưng cất (pot still) làm bằng đồng để tiến hành chưng cất rượu lần đầu. Trong lần chưng cất này, chất lỏng được đun nóng đến điểm sôi khoảng 78.5 độC. Hơi cồn bay lên và được ngưng tụ lại thành chất lỏng có nồng độ cồn cao hơn. Chất lỏng thu được có nồng độ cồn khoảng 20-25% và được gọi là “low wines”.
“Low wines” tiếp tục được chưng cất lần thứ hai trong một thùng chưng cất khác, để tách các tạp chất và đạt được nồng độ cồn mong muốn khoảng 60-70%.
7. Ủ trong thùng gỗ sồi (Aging)
Rượu sau khi chưng cất được chuyển vào các thùng gỗ sồi để ủ, đây là giai đoạn quyết định đến màu sắc và hương vị cuối cùng của Whisky khói. Quá trình ủ thường kéo dài từ 3 năm đến hàng chục năm.
6. Đóng chai và phân phối
Sau khi Whisky khói đã đạt được hương vị và chất lượng mong muốn, nó được lọc để loại bỏ các cặn bã và có thể được pha loãng với nước tinh khiết để đạt nồng độ cồn mong muốn là 40-46%. Cuối cùng, rượu Whisky khói được đóng chai và sẵn sàng để đưa ra thị trường.
=> Tham khảo thêm chi tiết cách làm rượu Whisky
Cách thưởng thức Whisky khói trọn vẹn hương vị
- Sử dụng ly phù hợp: Chọn ly tulip hoặc ly Glencairn với thiết kế miệng loe và đáy rộng giúp tập trung hương thơm, tạo ra trải nghiệm ngửi và nếm tốt hơn.
- Quan sát màu sắc rượu: Rót một lượng nhỏ Whisky vào ly sau đó xoay nhẹ để quan sát màu sắc. Màu của Whisky khói thường có sắc vàng đậm hoặc nâu hổ phách điều này phản ánh độ tuổi và thời gian ủ của rượu.
- Ngửi mùi hương: Đưa ly gần mũi và từ từ ngửi nhẹ thông thường Whisky khói thường có hương gỗ cháy, tro, khói và đôi khi là chút mùi đất. Thực hiện động tác lắc nhẹ ly sẽ giúp bạn mở ra thêm nhiều tầng hương khác nhau..
- Nếm thử: Nhấp một ngụm nhỏ rượu để các vị giác bắt đầu làm quen với hương vị mới lạ. Whisky khói thường mang đến hương thơm mạnh mẽ của khói than bùn, hãy để ý đến cảm giác miệng, từ nhẹ nhàng, mượt mà đến mạnh mẽ, cay nồng.
- Thưởng thức: Khi đã nếm đủ hãy nhấm nháp từng ngụm nhỏ để cảm nhận sự biến đổi của các tầng hương vị. Thưởng thức rượu Whisky khói chậm rãi sẽ giúp bạn cảm nhận hậu vị sâu hơn.
=> Có thể bạn sẽ cần:
Cách bảo quản rượu Whisky khói
Để bảo quản rượu Whisky khói đúng cách, bạn cần lưu ý những điểm sau:
- Tránh ánh sáng trực tiếp: Ánh sáng mặt trời có thể làm thay đổi hương vị và màu sắc của rượu. Vì vậy, hãy bảo quản chai rượu ở nơi tối, như trong tủ rượu hoặc khu vực có ít ánh sáng.
- Nhiệt độ ổn định: Whisky nên được giữ ở nhiệt độ phòng, từ 15-20°C. Tránh những nơi có nhiệt độ thay đổi thất thường, như gần lò sưởi hoặc cửa sổ.
- Đậy kín nắp chai: Khi không sử dụng, luôn đảm bảo nắp chai được vặn chặt để ngăn không khí lọt vào, giúp duy trì hương vị và mùi khói đặc trưng.
- Đặt chai rượu ở tư thế đứng: Không giống như rượu vang, Whisky nên được bảo quản ở tư thế đứng. Để chai nằm ngang có thể làm cho rượu tiếp xúc với nút chai lâu dài, dẫn đến tình trạng oxy hóa hoặc ảnh hưởng đến hương vị do nút chai bị mục hoặc hỏng.
- Sử dụng hết trong vòng 1-2 năm sau khi mở: Sau khi chai được mở, không khí sẽ dần làm giảm chất lượng rượu, đặc biệt là hương vị khói. Vì vậy, bạn nên sử dụng Whisky trong khoảng thời gian từ 1 đến 2 năm sau khi mở nắp để tận hưởng hương vị tốt nhất.
Rượu Whisky khói mang đến trải nghiệm lôi cuốn với sự kết hợp hoàn hảo giữa hương khói than bùn đậm đà và gỗ sồi tinh tế. Với quy trình ủ lâu năm và phương pháp truyền thống, Whisky khói thể hiện tinh tế của nền văn hóa Scotland, vừa làm hài lòng vừa khơi gợi đam mê khám phá và tận hưởng sự sang trọng của từng giọt rượu.
=> Khám phá thêm về rượu Whisky:
- Whisky là gì
- Các loại rượu whisky
- Cách làm rượu whisky
- Rượu whisky bao nhiêu độ
- Bourbon là gì
- Baileys là gì
- Chai rượu Whisky đắt tiền nhất
- Các loại rượu Whisky giá rẻ
Cố vấn kiêm nhà biên tập sản xuất nội dung tại Wine VN. Với hơn 9 năm kinh nghiệm kinh doanh rượu vang và rượu mạnh, tôi đã nghiên cứu và thử nhiều loại rượu hàng đầu thế giới như vang Ý, Champagne, Whisky, Chivas, Vodka,…Bằng kiến thức và hiểu biết của mình, tôi muốn truyền cảm hứng cho những ai yêu thích rượu thông qua các chia trẻ trên website.
