Phân hạng rượu vang Ý là một hệ thống phân loại nhằm xác định chất lượng và nguồn gốc của các loại rượu vang sản xuất tại Ý. Hệ thống phân hạng rượu vang của Ý được hình thành dựa trên khu vực, cách sản xuất rượu và các tiêu chuẩn chất lượng của một số loại rượu.
4 phân hạng rượu vang Ý hiện nay:
- Phân hạng rượu DOCG – Denominazione di Origine Controllata e Garantita
- Phân hạng rượu DOC – Denominazione di Origine Controllata
- Phân hạng IGT – Indicazione Geografica Tipica
- Phân hạng VDT – Vino da Tavola
Vì sao hệ thống phân hạng rượu vang Ý quan trọng?
Rượu vang Ý đã xuất hiện từ thế kỷ II trước công nguyên, khi nhà sản xuất chưa có tiêu chuẩn đánh giá chất lượng, chủ yếu dựa vào kinh nghiệm.
Năm 1960, hệ thống phân loại rượu vang Ý được hình thành dựa trên mô hình của Pháp nhưng không được công nhận rộng rãi. Đến 1963, hệ thống phân hạng rượu vang Ý chính thức được công bố. Sau nhiều lần sửa đổi, đến năm 2010, Ý đã thống nhất thiết lập bốn loại rượu cơ bản phù hợp với quy định của các khối quốc gia châu Âu gồm: Vino da Tavola, Vini Varietali, Vini IGP, Vini DOP.
Hệ thống phân loại rượu vang Ý ra đời đã đóng góp vai trò quan trọng trong việc định danh, đảm bảo chất lượng chai rượu, bảo vệ giá trị thương hiệu cho các loại rượu vang Ý. Theo hệ thống này, các thông tin về quy trình sản xuất rượu vang, giống nho, vùng trồng nho đều được thể hiện rõ. Nhờ đó, người tiêu dùng có thể đánh giá giá trị của chai rượu và đưa ra quyết định mua hàng phù hợp.
Phân biệt 4 cấp bậc phân hạng rượu vang Ý
Hệ thống phân hạng rượu vang Ý bao gồm 4 cấp bậc chính: DOCG, DOC, IGT, VDT. Mỗi cấp đều có những quy định nghiêm ngặt về quy trình sản xuất, loại nho được sử dụng và khu vực trồng nho.
1. Phân hạng rượu DOCG – Denominazione di Origine Controllata e Garantita
DOCG là cấp bậc cao nhất trong hệ thống phân hạng rượu vang Ý. Để đạt được phân hạng DOCG, một chai rượu vang phải đáp ứng được những tiêu chuẩn vô cùng nghiêm ngặt như:
- Tên DOCG bắt buộc ghi trên nhãn và chỉ bao gồm tên địa lý của khu vực trồng nho. Rượu chỉ được sử dụng một giống nho để ủ.
- Rượu cần được phân tích sơ bộ lý hoá và kiểm tra cảm quan để xác nhận việc tuân thủ các yêu cầu trong thông số kỹ thuật.
- Tuân thủ tiêu chí phương thức, sản xuất, năng suất, thời gian ủ.
Do có những tiêu chuẩn rất cao, số lượng các loại rượu vang được phân hạng DOCG khá hạn chế. Hiện nay, Ý có 78 loại rượu vang DOCG, chủ yếu tại vùng Piemonte, Tuscany và Veneto.
Một số loại rượu vang DOCG để bạn tham khảo như: Montepulciano d’Abruzzo Colline Teramane, Aglianico del Vulture Superiore, Aglianico del Taburno, Colli Bolognesi Classico Pignoletto,…
2. Phân hạng rượu DOC – Denominazione di Origine Controllata
DOC là cấp bậc thứ hai trong hệ thống phân hạng rượu vang Ý, tương đương với phân hạng AOC của rượu vang Pháp. Dù không nghiêm ngặt bằng DOCG, nhưng DOC vẫn đại diện cho những loại rượu vang chất lượng cao và có đặc trưng vùng miền rõ rệt. Loại rượu này phải được sản xuất tại các khu vực mà chính phủ quy định nhằm bảo tồn đặc tính riêng biệt của rượu đến từ những vùng đất khác nhau của nước Ý.
Rượu vang DOC phải trải qua quá trình kiểm soát chất lượng chặt chẽ, bao gồm việc kiểm tra loại và tính chất vùng đất, giống nho, phương pháp sản xuất, canh tác, hệ thống lão hoá rượu vang,…
Hiện nay, Ý có 329 dòng rượu vang đạt phân hạng DOC. Một số loại mà bạn có thể tham khảo như: Controguerra, Montepulciano d’Abruzzo, Aglianico del Vulture, Grottino di Roccanova, Bivongi, Cirò,…
3. Phân hạng IGT – Indicazione Geografica Tipica
IGT là cấp bậc thứ ba trong hệ thống phân hạng rượu vang Ý. Phân hạng này được tạo ra để công nhận những loại rượu vang chất lượng tốt nhưng không hoàn toàn tuân theo các quy định nghiêm ngặt của DOC hoặc DOCG.
Rượu vang IGT được sản xuất từ các giống nho trồng ở một khu vực cụ thể và bao gồm sự pha trộn giữa các giống nho khác nhau. Tuy nhiên, ít nhất 85% nho phải đến từ vùng được chỉ định và phải đáp ứng các đặc tính cảm quan quy định.
Trên thị trường xuất hiện một số dòng rượu vang IGT chất lượng cao, thậm chí có thể vượt qua hai phân hạng cao hơn nhưng vẫn được bán dưới nhãn hiệu IGT. Nguyên nhân là vì sản phẩm không đạt được các yêu cầu bắt buộc của hai phân hạng DOC hoặc DOCG. Điều này làm cho IGT trở thành một lựa chọn hấp dẫn cho những người tiêu dùng muốn thưởng thức rượu vang chất lượng tốt mà không phải chi trả quá nhiều.
Hiện nay có 118 loại rượu vang IGT được công nhận, phổ biến ở các vùng Chianti, Maremma thuộc Tuscany, Colli Berici, Colli Euganei thuộc Veneto, Salento – Puglia và Terre Siciliane của Sicilia. Trong đó, một số loại rượu được nhiều khách hàng săn đón như: Cafaggio, Basilica del Cortacci, Toscana 2016, Fabbrica Pienza, Syrah, Toscana 2016, Tenuta di Arceno, Arcanum, Toscana 2014,…
4. Phân hạng VDT – Vino da Tavola
VDT hay “rượu vang bàn” là cấp bậc thấp nhất và có ít quy định nhất trong hệ thống phân hạng rượu vang Ý. Quy định duy nhất là rượu vang phải được sản xuất ở Ý, kí hiệu trên nhãn chai là Rosso (rượu vang đỏ). Theo đó, các nhà sản xuất có thể sử dụng bất kỳ giống nho nào và áp dụng bất kỳ phương pháp sản xuất nào họ muốn. Điều này tạo ra sự đa dạng lớn trong chất lượng và phong cách của rượu vang VDT.
Do ít quy định và chi phí sản xuất thấp hơn, rượu vang VDT thường có giá cả phải chăng nhất. Điều này làm cho VDT trở thành lựa chọn phổ biến cho việc sử dụng hàng ngày hoặc trong các bữa ăn thông thường.
Một số sản phẩm rượu vang hạng VDT mà nhất định bạn nên thử: Delle Venezie Pinot Grigio Le Pezze, Trentino Gewürztraminer Goldener, Prosecco Extra Dry El Siòr, Sicily Grillo Dei Respiri,….
>>>Thông tin liên quan:
So sánh các cấp bậc phân hạng rượu vang Ý
Dựa vào 4 cấp bậc phân hạng rượu vang Ý, chúng ta có thể đánh giá chất lượng của từng dòng rượu và đưa ra lựa chọn phù hợp với nhu cầu. Dưới đây là bảng so sánh, giúp bạn dễ dàng nhận thấy sự khác biệt giữa 4 cấp bậc.
Bảng so sánh chi tiết giữa DOCG và DOC
| Tiêu chí | DOCG | DOC |
| Thử nghiệm | Bắt buộc thử nghiệm hàng năm , tiến hành kiểm tra khu vực sản xuất, màu sắc rượu, giống nho, tỷ lệ tối thiểu/tối đa, phong cách rượu, nồng độ, kỹ thuật sản xuất, văn hoá sản xuất, quá trình lão hoá. | Không bắt buộc kiểm tra chặt chẽ như rượu DOCG |
| Con dấu chính phủ | Con dấu do chính phủ quy định đối với từng loại rượu. Ví dụ:
|
Niêm phong trên nắp bằng chữ chữ viết tắt “DOC” |
| Định giá | Giá cao hơn bởi quy trình sản xuất được quy định nghiêm ngặt, hương vị rượu độc đáo, hiếm có | Giá thành thấp hơn so với rượu DOCG |
So sánh giữa IGT và VDT
| Tiêu chí | IGT | VDT |
| Chất lượng | Chất lượng thấp hoặc cao tuỳ thuộc vào quy trình sản xuất. Một số loại chất lượng vượt trội hơn DOC. | Chất lượng trung bình, phù hợp để dùng hàng ngày, không đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu sang thị trường châu Âu. |
| Quy định | Nho phải đến từ vùng IGT được ghi trên nhãn để đảm bảo tuân thủ phong cách rượu. | Không có quy định về vùng trồng nho, giống nho hay phương pháp sản xuất |
Các thuật ngữ về phân loại rượu vang Ý
Ngoài 4 phân hạng rượu vang Ý hiện hành, trên nhãn rượu còn có một số thuật ngữ khác thể hiện chất lượng rượu vang như: Classico, Superiore hoặc Riserva.
- Classico: Loại rượu này được sản xuất bằng nho đến từ khu vực sản xuất nguyên bản và lâu đời nhất. Thuật ngữ Classico xác định loại rượu vang đến từ trung tâm của các vùng sản xuất rượu vang. Ví dụ: Chianti Classico hoặc Valpolicella Classico.
- Superiore: Thuật ngữ này xuất hiện phổ biến trên các chai rượu vang trắng và đỏ, dùng để chỉ loại rượu có nồng độ cồn cao hơn (khoảng 0.5%) so với phiên bản cơ bản. Loại rượu này cũng cần tuân thủ giới hạn về thu hoạch và quá trình ủ tối thiểu.
- Riserva: Dòng rượu này cần trải qua thời gian ủ ít nhất 2 năm đối với rượu vang đỏ và 1 năm đối với rượu vang trắng. Thời gian ủ có thể lâu hơn tuỳ theo quy định.
Hệ thống phân hạng rượu vang Ý đóng vai trò rất quan trọng trong việc xác định chất lượng và nguồn gốc của các sản phẩm rượu vang. Rượu DOCG và DOC thường được coi là những lựa chọn hàng đầu về chất lượng, trong khi rượu IGT và VDT có thể mang đến khám phá thú vị dành cho những ai muốn tìm kiếm loại rượu vang độc đáo và đa dạng về hương vị.
>>>>Xem thêm những kiến thức về rượu vang:
- Rượu vang là gì
- Những thuật ngữ rượu vang
- Rượu vang bao nhiêu độ
- Rượu vang có vị gì
- Các loại rượu vang Pháp nổi tiếng
- Vang Chile loại nào ngon
- Các loại rượu vang nổi tiếng
Cố vấn kiêm nhà biên tập sản xuất nội dung tại Wine VN. Với hơn 9 năm kinh nghiệm kinh doanh rượu vang và rượu mạnh, tôi đã nghiên cứu và thử nhiều loại rượu hàng đầu thế giới như vang Ý, Champagne, Whisky, Chivas, Vodka,…Bằng kiến thức và hiểu biết của mình, tôi muốn truyền cảm hứng cho những ai yêu thích rượu thông qua các chia trẻ trên website.
