Từ xưa đến nay, rượu vang Pháp luôn là một biểu tượng đẹp trong lòng những người yêu vang trên toàn thế giới. Trong lịch sử rượu vang Pháp, các nhà làm Với những vườn nho rộng lớn cùng điều kiện khí hậu đặc trưng đã tạo nên những chai vang thượng hạng. Không chỉ đặc sắc về hương vị, lịch sử rượu vang Pháp cũng là yếu tố giúp dòng rượu này trở nên quý giá, thu hút người yêu thích và càng muốn tìm hiểu sâu hơn về chúng.
1. Lịch sử ra đời và phát triển rượu vang Pháp
Thời kỳ Hy Lạp và La Mã cổ đại
Khoảng thế kỷ 6 TCN, người Hy Lạp mang cây nho đến miền Nam nước Pháp, đặc biệt là khu vực Marseille. Đây được xem là khởi đầu của nghề trồng nho tại Pháp.
Khi Đế chế La Mã mở rộng, rượu vang nhanh chóng được phổ biến. Người La Mã đưa cây nho đến Bordeaux, Burgundy, Rhone và các vùng khác. Họ xây dựng hạ tầng sản xuất và hệ thống thương mại giúp rượu vang trở thành sản phẩm quan trọng.
Sau khi Đế chế La Mã sụp đổ, nghề trồng nho được duy trì chủ yếu nhờ các tu viện Thiên Chúa giáo. Các thầy tu không chỉ bảo tồn mà còn cải tiến kỹ thuật canh tác, lên men và lưu trữ rượu. Trong thời kỳ này, rượu vang được dùng rộng rãi trong nghi lễ tôn giáo và nhanh chóng trở thành một phần văn hóa Pháp.
1.1. Lịch sử rượu vang Pháp thời trung cổ đến thế kỷ 20
Thời Trung Cổ được xem là thời kỳ hỗn loạn đối với nước Pháp. Các tu sĩ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn các ruộng nho và kỹ thuật sản xuất rượu vang. Lúc này, những vườn nho lớn đều thuộc quyền sở hữu của nhà thờ Thiên Chúa giáo, rượu được những tu viện này sản xuất được xem là rượu vang cao cấp.
Vào thế kỷ 12 – 15, nhờ các hiệp ước và hôn nhân hoàng gia (ví dụ: Eleanor xứ Aquitaine kết hôn với Henry II của Anh), rượu vang Pháp được xuất khẩu mạnh sang Anh và Bắc Âu.
Bordeaux, Burgundy và Champagne dần hình thành danh tiếng quốc tế. Rượu vang trở thành mặt hàng chiến lược trong thương mại của Pháp.
Tuy nhiên, sau cách mạng Pháp (1789) dẫn đến việc tịch thu đất đai của Giáo hội và quý tộc, phân chia cho nông dân. Điều này làm thay đổi cấu trúc sở hữu ruộng nho, hình thành nhiều nhà làm vang gia đình. Nhờ vậy, sản lượng nho được tăng lên đáng kể.
Thế kỷ 19 đánh dấu sự bùng nổ xuất khẩu rượu vang Pháp, nhưng cũng là thời kỳ khủng hoảng do dịch bệnh Phylloxera (rệp nho). Nhiều vườn nho bị phá hủy, ngành vang Pháp phải ghép cây nho châu Âu vào gốc nho Mỹ để tồn tại.
Đầu thế kỷ 20, Pháp đối mặt với nạn làm rượu vang giả và chất lượng kém. Để bảo vệ danh tiếng, năm 1935, hệ thống Appellation d’Origine Contrôlée (AOC) ra đời. Đây là nền tảng phân hạng rượu vang nghiêm ngặt, đảm bảo xuất xứ và chất lượng.
Sau Thế chiến II, rượu vang Pháp được phục hồi mạnh mẽ, trở thành biểu tượng cao cấp trong văn hóa ẩm thực toàn cầu.
1.2. Thị trường rượu vang pháp thời hiện đại
Ngày nay, rượu vang Pháp vẫn giữ thứ hạng cao trên thị trường vang thế giới. Với sự đa dạng về giống nho, phong cách sản xuất đã tạo ra nhiều chai vang thượng hạng. Ngành công nghiệp rượu vang đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra doanh thu đáng kể, cả trong nước và xuất khẩu đều nhận được nhiều đánh giá cao từ chuyên gia.
Bên cạnh những phương pháp sản xuất truyền thống, hiện các nhà làm vang đã kết hợp các kỹ thuật và công nghệ hiện đại để đáp ứng nhu cầu thị trường ngày càng đa dạng hóa. Một số dòng rượu tiêu biểu như: rượu vang organic, rượu vang sinh học, rượu vang không chứa sulfite,…
Với lịch sử lâu đời, sự đa dạng, chất lượng cao và tầm ảnh hưởng rộng lớn, ngành công nghiệp rượu vang Pháp đã và đang khẳng định vị trí vững chắc của mình trên thị trường rượu vang thế giới.
2. Một số điều cần biết về lịch sử rượu vang Pháp
Với những biến động lịch sử từ thời trung cổ, rượu vang Pháp vẫn giữ vững vị thế là biểu tượng của văn hóa, nghệ thuật ẩm thực và niềm tự hào quốc gia. Dưới đây là một số giải đáp về lịch sử rượu vang Pháp:
2.1. Lịch sử rượu vang Pháp bắt đầu từ khi nào?
Lịch sử rượu vang Pháp có từ hơn 2.600 năm trước, bắt nguồn từ sự thành lập thành phố Massalia (nay là Marseille) vào thế kỷ 6 TCN bởi người Phocaeans. Việc trồng nho của người Celt tại xứ Gaul, cùng với ảnh hưởng mạnh mẽ sau này từ người La Mã, đã đặt nền móng cho ngành rượu vang tại Pháp.
2.2. Đế chế La Mã có vai trò gì trong lịch sử rượu vang Pháp?
Người La Mã có ảnh hưởng rất lớn, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong nghề trồng nho. Khi Gaul được sáp nhập vào Đế chế La Mã, nghề trồng nho lan rộng khắp nơi. Họ khuyến khích trồng nho tại những vùng đất sau này trở thành các trung tâm vang trứ danh như Bordeaux, Burgundy, Alsace, Champagne, Languedoc, Loire Valley và Rhone.
2.3. Giáo hội Công giáo ảnh hưởng ra sao đến lịch sử rượu vang Pháp?
Trước Cách mạng Pháp, Giáo hội Công giáo là một trong những chủ sở hữu vườn nho lớn nhất. Họ có ảnh hưởng sâu rộng ở Champagne và Burgundy, nơi khái niệm terroir (ảnh hưởng đất, khí hậu, địa hình đến rượu vang) bắt đầu hình thành. Việc Giáo hội đưa rượu vào Thánh lễ (Bí tích Thánh Thể) càng nâng cao giá trị văn hóa và lịch sử của vang Pháp.
2.4. Những thách thức lớn nhất mà rượu vang Pháp gặp phải trong thế kỷ 19 là gì?
Thế kỷ 19, ngành vang Pháp đối mặt với dịch bệnh từ Bắc Mỹ như oidium (nấm phấn trắng) và phylloxera (rệp nho), tàn phá hầu hết vườn nho. Sau này, các giải pháp như dùng lưu huỳnh (sulfuring) và ghép gốc nho châu Âu vào gốc nho Mỹ được phát minh. Đồng thời, nghiên cứu của Louis Pasteur đã cách mạng hóa sản xuất vang, giải quyết vấn đề kiểm soát chất lượng.
2.5. Rượu vang Pháp đã thích ứng thế nào trước thách thức toàn cầu ở thế kỷ 20?
Bước sang thế kỷ 20, rượu vang Pháp chịu áp lực cạnh tranh gay gắt từ các nước “Tân Thế Giới” (New World). Để thích ứng, ngành vang áp dụng công nghệ hiện đại, cải tiến quy trình và hướng tới sản xuất bền vững. Dù vậy, rượu vang Pháp vẫn giữ vị thế cao cấp, gắn liền với văn hóa, sự sang trọng và là niềm tự hào trong các sự kiện ngoại giao.
2.6. Terroir có ý nghĩa thế nào trong rượu vang Pháp?
Terroir là khái niệm cốt lõi trong làm vang Pháp, cho rằng đất, khí hậu và địa hình quyết định bản sắc của rượu. Mỗi vùng vang Pháp đều mang hương vị độc đáo nhờ terroir, giúp rượu vang nơi đây có sự khác biệt rõ rệt so với các quốc gia khác.
2.7. Rượu vang Pháp thích ứng ra sao với xu hướng tiêu dùng thế kỷ 21?
Trong thế kỷ 21, nhà làm vang Pháp vừa giữ vững truyền thống terroir và giống nho bản địa, vừa linh hoạt đổi mới để đáp ứng thị hiếu toàn cầu. Nhiều dòng vang hữu cơ, vang tự nhiên hay vang không sulfite được phát triển nhằm bắt kịp xu hướng tiêu dùng hiện đại.
2.8. Những sự kiện nào gắn liền với rượu vang Pháp thời hiện đại?
Một số sự kiện mang tính biểu tượng gồm Liên hoan phim Cannes (khởi xướng năm 1946), nơi vang Pháp trở thành biểu tượng của sự sang trọng và tinh tế. Ngoài ra, rượu vang Pháp còn hiện diện thường xuyên trong các buổi tiệc ngoại giao cấp cao, trở thành biểu tượng của văn hóa và nghệ thuật sống Pháp.
3. Khám phá các vùng làm vang nổi tiếng của Pháp
Để hiểu rõ hơn về lịch sử rượu vang Pháp thì không thể bỏ qua những vùng làm vang nổi tiếng của đất có khí hậu ôn hòa này. Mỗi vùng miền đều mang đến những chai vang với nét đặc trưng và hương vị riêng biệt.
3.1. Vùng Bordeaux
Bordeaux là một trong những vùng sản xuất rượu vang lâu đời và quan trọng nhất của Pháp. Với đặc điểm khí hậu ẩm ướt khi nằm cạnh Đại Tây Dương, vùng này thích hợp trồng các loại nho như: Cabernet Sauvignon, Merlot và Cabernet Franc.
Vùng Bordeaux có hơn 8.000 nhà sản xuất với phong cách làm rượu khác nhau, chính những điều này đã giúp những chai vang tại đây mang những nét riêng vô cùng phong phú. Điểm nhấn đặc trưng của rượu vang Bordeaux là vị chát mạnh kích thích vị giác ngay từ ngụm rượu đầu tiên, để lại dấu ấn sâu đậm cho người thưởng vang.
Một số chai vang Pháp đến từ vùng Bordeaux nổi tiếng như: B&G 1725 Bordeaux Reserve, Chateau Dauzac Margaux, Chateau La Douce Medoc,…
3.2. Vùng Burgundy/Bourgogne
Nhắc đến lịch sử rượu vang Pháp và những vùng làm vang nổi tiếng thì không thể thiếu cái tên Burgundy trong danh sách này. Với chiều dài từ phía Bắc đến phía Nam, vùng Bourgogne nổi tiếng với giống nho Pinot Noir (dùng làm vang đỏ) và nho Chardonnay (dùng làm vang trắng).
Các vườn nho tại Burgundy luôn được xếp thứ hạng cao, đây cũng là tiền đề cho những chai vang đắt đỏ nhất thế giới với hương vị quyến rũ đều đến từ vùng đất này. Một số chai vang nổi bật mà bạn có thể trải nghiệm như: Louis Jadot Grange Magnien Macon Villages, Veuve Ambal Crémant De Bourgogne Grande Cuvee,…
3.3. Vùng Champagne
Champagne được xem là cái nôi của dòng vang sủi lừng danh trên thế giới. So với khí hậu ôn hòa của những vùng làm vang khác, Champagne là vùng đất mát lạnh với địa hình đồi núi phức tạp. Chính những điều này đã tạo điều kiện cho giống nho Pinot Noir, Pinot Meunier và Chardonnay phát triển với hương vị tươi mát để tạo ra những chai vang sủi bọt sống động với kết cấu thanh lịch.
Một số chai vang Champagne đến từ Pháp nên thử: Champagne Armand De Brignac Blanc, Champagne Autreau Réserve Brut Grand Cru, Champagne Ayala Blanc De Blancs,…
3.4. Vùng Alsace
Vùng Alsace nằm trên sườn núi Vosges ở miền Đông nước Pháp. Khu vực này trồng chủ yếu các giống nho trắng. Những chai rượu vang từ Alsace nổi tiếng với hương vị tinh tế, có thể kể đến như: rượu Allan Scott Pinot Gris mạnh mẽ, rượu Domaine Weinbach Gewurztraminer đậm đà và rượu Gustave Lorentz Alsace Muscat nồng nàn.
3.5. Thung lũng Loire
Khi tìm hiểu về lịch sử rượu vang Pháp và các vùng làm vang nổi tiếng thì thung lũng Loire sẽ khiến bạn bất ngờ với những lâu đài thời Trung cổ tuyệt đẹp. Đây là vùng sản xuất vang lớn thứ 3 của Pháp, với diện tích trồng nho rộng hơn 1.125km2 cùng khí hậu mát mẻ từ dòng sông Loire chảy qua.
Các loại rượu vang của vùng Loire nổi bật bởi độ axit cao, tinh tế cùng sự tinh khiết từ trái cây. Ngoài những chai vang trắng hảo hạng ra, dòng vang sủi bọt của vùng cũng rất chất lượng, chỉ đứng sau Champagne.
3.6. Vùng Cotes du Rhone
Cotes du Rhone là vùng làm vang nằm ở miền nam nước Pháp, trải dài dọc theo bờ sông Rhone. Khu vực này được chia thành 2 tiểu vùng là phía Bắc Rhone và phía Nam Rhone:
- Bắc Rhone có khí hậu mát mẻ và nhiều núi non, những chai vang được làm từ giống nho Syrah nổi tiếng như: Rượu Vang E.Guigal Hermitage Syrah và Rượu Vang E.Guigal La Turque Cote Rotie.
- Nam Rhone có khí hậu ấm áp và địa hình bằng phẳng hơn. Những chai vang được làm từ nho Grenache có xu hướng đậm đà hơn có thể kể đến như: Rượu Vang E.Guigal Chateauneuf Du Pape, Rượu Vang Pháp M.Chapoutier Gigondas.
3.7. Vùng Languedoc
Languedoc nổi tiếng là vùng làm vang lớn nhất nước Pháp. Với tổng diện tích hơn 290.000 ha cùng điều kiện thời tiết nắng nóng của mùa hè nên nho chín tốt. Vùng Languedoc hiện sở hữu hơn 60 loại vang khác nhau, chiếm hơn 40% tổng sản lượng vang sản xuất trong nước. Trong đó, vang đỏ và vang hồng là hai loại được ưa chuộng nhất.
3.8. Vùng Provence
Provence nằm ở miền Nam nước Pháp, dọc theo bờ Địa Trung Hải, được xem là “cái nôi” của rượu vang hồng (Rosé). Khoảng 90% sản lượng vang nơi đây là vang hồng, điều này biến Provence trở thành vùng sản xuất rosé hàng đầu thế giới cả về chất lượng lẫn sản lượng.
Khí hậu Địa Trung Hải với nắng ấm quanh năm, gió Mistral khô ráo và đất đá vôi pha cát, sỏi đã tạo nên điều kiện lý tưởng để nho phát triển khỏe mạnh, hạn chế sâu bệnh. Các giống nho phổ biến nhất tại Provence gồm Grenache, Cinsault, Mourvèdre, Syrah và Tibouren chuyên được dùng làm vang rose cao cấp.
Ngoài vang hồng, Provence cũng có những chai vang đỏ và vang trắng chất lượng, tuy ít phổ biến hơn. Vang đỏ từ Mourvèdre và Syrah có cấu trúc chắc, đậm đà, còn vang trắng từ Rolle (Vermentino) lại mang hương vị thanh mát, khoáng chất rõ nét.
4. Đặc điểm nổi bật của rượu vang Pháp
Rượu vang Pháp mang trong mình nhiều yếu tố đặc trưng, giúp nó trở thành một trong những nền sản xuất rượu vang lâu đời và uy tín trên thế giới. Càng tìm hiểu về lịch sử rượu vang Pháp bạn sẽ càng cảm thấy yêu thích dòng vang này bởi những đặc điểm nổi bật như:
- Pháp được chia thành nhiều vùng sản xuất vang nên mỗi vùng sẽ mang những nét đặc trưng riêng về giống nho, khi hậu, đất đai,… tạo nên sự đa dạng trong phong cách và hương vị của rượu vang.
- Rượu vang Pháp có hệ thống phân hạng để đánh giá chất lượng rượu, phân loại nguồn gốc xuất xứ của từng chai vang.
- Những chai rượu vang Pháp thường có nồng độ cồn nhẹ tầm 10 đến 13%, vậy nên nó phù hợp với khẩu vị nhiều người, kể cả nữ giới.
- Những nhà làm vang Pháp rất chú trọng đến phương pháp sản xuất, quy trình lên men tự nhiên để giữ nguyên vẹn tinh chất đặc trưng của từng giống nho.
- Rượu vang Pháp đa dạng từ vang đỏ, vang trắng, vang hồng,… đậm đà đến các dòng vang sủi bọt cao cấp như Champagne.
- Tinh hoa của những chai vang Pháp nằm ở vị chát nhẹ lan từ đầu lưỡi đến vòm họng, tannin hòa quyện cùng chút cay nhẹ đã ghi lại dấu ấn mạnh mẽ trong lòng người thưởng vang.
=> Khám phá thêm: Top các dòng rượu vang Pháp nổi tiếng
5. Các phân hạng rượu vang Pháp
Trong lịch sử rượu vang Pháp, từ năm 1937 đã sử dụng hệ thống appellation để phân hạng cho rượu vang. Với 3 cấp độ từ cao đến thấp như sau:
5.1. AOC/AOP
AOC/AOP là bậc phân hạng rượu vang Pháp cao nhất, được khởi xướng từ năm 1919 nhưng đến năm 1934 mới được công nhận và áp dụng rộng rãi. Để được phân hạng này, các loại vang phải đạt được các tiêu chí về giống nho, Terroir, kỹ thuật sản xuất, nồng độ cồn tối thiểu.
5.2. Vin de Pays – PGI
PGI là phân hạng rượu xếp thứ 2 sau AOC. PGI có thể hiểu đơn giản nó là rượu vang của quốc gia, cụ thể là rượu sản xuất tại Pháp. Để đạt được phân hạng này, các nhà sản xuất phải đem mẫu rượu đi uống thử và phân tích tại INAO. Trên mỗi nhãn chai sẽ ghi rõ thông tin về vùng sản xuất cũng như niên vụ nho.
5.3. Vin de France
Phân hạng Vin de France dùng để chỉ những loại vang được làm từ bất kỳ giống nho nào trên lãnh thổ nước Pháp. Theo đó, trên nhãn chai thường không ghi xuất xứ cụ thể mà chỉ để thông tin về tên nho và niên vụ thu hoạch. Vin de France là loại rượu ít bị kiểm soát và có sản lượng tiêu thụ thấp hơn so với AOC và PGI.
=> Xem chi tiết: Hệ thống phân hạng rượu vang Pháp
Trên đây là những thông tin tổng quan về lịch sử rượu vang Pháp và các vùng làm vang nổi tiếng hiện nay. Mỗi chai rượu vang Pháp đều mang đến hương vị đặc biệt, bạn có thể dùng nó để tạo điểm nhấn trong các dịp quan trọng. Hãy liên hệ ngay với Wine VN qua hotline 0977.898.007 để được tư vấn và chọn ngay cho mình một chai vang phù hợp.
=> Xem thêm bài viết liên quan:
Cố vấn kiêm nhà biên tập sản xuất nội dung tại Wine VN. Với hơn 9 năm kinh nghiệm kinh doanh rượu vang và rượu mạnh, tôi đã nghiên cứu và thử nhiều loại rượu hàng đầu thế giới như vang Ý, Champagne, Whisky, Chivas, Vodka,…Bằng kiến thức và hiểu biết của mình, tôi muốn truyền cảm hứng cho những ai yêu thích rượu thông qua các chia trẻ trên website.
