Rượu sau chưng cất sẽ sản sinh ra độc tố Andehit gây hại cho sức khỏe con người nếu không được xử lý và khử độc cẩn thận. Khi tiếp xúc với Andehit ở liều lượng cao có thể gây tăng huyết áp, chóng mặt, thậm chí là ngộ độc rượu. Vì vậy cách khử Andehit trong rượu luôn là đề tài được nhiều người quan tâm khi lựa chọn ngâm rượu tại nhà.
1. Andehit là gì?
Andehit (hay còn gọi là Formaldehyde) là hợp chất trong hóa hữu cơ có nhóm chức carbaldehyde: R-CHO, liên kết trực tiếp với các nguyên tử hydro hoặc cacbon. Tên gốc tiếng Latinh của Andehit là Alcohol Dehydrogenase, nghĩa là rượu đã được khử hydro. Andehit thường tồn tại dưới dạng dung dịch trong nước hoặc khí.
Đây là một loại độc tố, tạp chất xuất hiện trong các phân tử rượu. Andehit được hình thành do quá trình oxy hóa rượu etanol. Etanol là một trong những nguyên nhân gây sốc hoặc choáng váng khi uống rượu, do hệ tiêu hóa và hệ tuần hoàn bị kích thích hoạt động mạnh, huyết áp cao,…
=> Tìm hiểu thêm về công thức hóa học của rượu
2. Tác hại của Andehit đối với sức khỏe con người
Andehit (đặc biệt là Acetandehit) là một trong những chất trung gian độc hại được sinh ra khi các thức uống có cồn như rượu, bia hoặc các hợp chất hữu cơ bị oxy hóa. Khi hoạt độc tố Andehit đi vào cơ thể, nếu nhẹ thì người uống sẽ cảm thấy bị choáng, buồn nôn, đau bên trong bụng. Đối với trường hợp nặng hơn sẽ xuất hiện các bệnh mãn tính như đau đầu không thuyên giảm, huyết áp tăng cao,… Về lâu dài sẽ dẫn đến các biến chứng về não, Andehit gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều cơ quan và chức năng sinh lý:
- Tác động lên hệ thần kinh: Andehit làm rối loạn dẫn truyền thần kinh, gây cảm giác choáng váng, đau đầu, buồn nôn, mất thăng bằng và suy giảm trí nhớ ngắn hạn.
- Gây tổn thương gan: Gan phải tiết enzyme Aldehyde Dehydrogenase (ALDH) để chuyển hóa Andehit thành axit axetic. Khi lượng Andehit vượt quá khả năng xử lý, độc tố tích tụ sẽ gây viêm gan, thoái hóa tế bào gan và tiến triển thành xơ gan nếu lạm dụng rượu kéo dài.
- Ảnh hưởng đến tim mạch và huyết áp: Andehit làm co mạch, tăng nhịp tim và huyết áp tạm thời, dễ dẫn đến rối loạn nhịp tim hoặc đột quỵ ở người có tiền sử bệnh tim mạch.
- Gây rối loạn chuyển hóa và suy giảm miễn dịch: Khi cơ thể phải xử lý quá nhiều Andehit, lượng năng lượng dự trữ bị tiêu hao nhanh, dẫn đến mệt mỏi, mất ngủ, giảm sức đề kháng.
- Nguy cơ gây ung thư: Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã xếp Acetandehit vào nhóm chất gây ung thư cho người (Group 1). Tiếp xúc lâu dài với nồng độ cao có thể làm tăng nguy cơ ung thư gan, thực quản và dạ dày.
- Ảnh hưởng đến hệ sinh sản và nội tiết: Andehit làm rối loạn hormone sinh dục, giảm khả năng sinh sản ở cả nam và nữ, đặc biệt khi sử dụng rượu mạnh hoặc rượu thủ công chứa nhiều tạp chất.
3. Nồng độ Andehit trong rượu bao nhiêu là an toàn?
Chính những hậu quả khôn lường đối với sức khỏe kể trên nên việc khử Andehit trong rượu luôn phải đảm bảo tiêu chuẩn. Theo quy định của Tổ chức Y tế Thế Giới (WHO), hàm lượng tạp chất Andehit và metanol không được phép vượt quá 50mg/1 lít rượu (tính theo đơn vị nồng độ etanol là 100 độ). Ví dụ, trong 1 lít rượu 40 độ thì hàm lượng Andehit không được vượt quá 20mg.
Tuy nhiên, những cơ sở dùng phương pháp nấu rượu truyền thống tại Việt Nam thường được nấu và lọc thủ công nên hàm lượng Andehit vẫn còn khá lớn. Vì vậy, trước khi uống bạn có thể thực hiện những cách khử Andehit trong rượu để tránh tình trạng ngộ độc.
4. Các cách khử Andehit trong rượu/ rượu ngâm
Để giúp các bữa tiệc thêm vui, hạn chế ảnh hưởng đến sức khỏe do Andehit gây ra thì dưới đây là một số cách khử độc rượu đơn giản.
4.1. Hạ thổ rượu ngâm bằng bình chum, sành
Đây là cách khử Andehit khá phổ biến và mang lại hiệu quả cao. Để thực hiện, bạn hãy chọn các chum ngâm rượu bằng sành, không tráng men để ủ trong 100 ngày. Với cách làm này, hương vị rượu sẽ trở nên thơm ngon hơn, đồng thời lượng Andehit cũng sẽ được loại bỏ. Nếu không hạ thổ, bạn cũng có thể ngâm rượu trong chum để tạo hương vị đặc trưng cho rượu.
Tuy nhiên, không phải loại bình chum nào cũng có thể dùng để khử Andehit có trong rượu. Nên chọn các loại chum có cấu tạo từ đất sét đã trải qua quá trình xử lý và được nung ở nhiệt độ cao để khi hạ thổ chất lượng rượu vẫn đảm bảo.
4.2. Làm nóng rượu trước khi uống
Để thu được thành phẩm rượu khử Andehit an toàn ngay tại nhà bạn có thể đun sôi ở nhiệt độ thấp, khoảng 20 độ C. Bởi hợp chất Andehit có đặc tính bốc hơi nhanh ở nhiệt độ cao, theo sự sôi dần của rượu sẽ dẫn đến hiện tượng Andehit thoát ra, mang đến những giọt rượu nồng ấm.
4.3. Lược bỏ lớp rượu đầu để giảm Andehit
Các phương pháp nấu rượu thủ công hiện nay thường sử dụng phương pháp chưng cất không đảm bảo quy trình an toàn, nguyên liệu nấu chứa nhiều tạp chất,…. nên nồng độ Andehit có trong rượu cũng cao hơn so với mức bình thường. Ngoài ra, các chất này thường tập trung ngay bề mặt rượu nên cách lọc rượu khử Andehit nên áp dụng trong trường hợp này là loại bỏ 1-2 chai rượu của mẻ đầu tiên này.
4.4.Dùng nước cam hoặc chanh sau khi uống rượu
Cách khử Andehit trong rượu bằng nước ép cam, chanh được nhiều người sử dụng bởi nó mang lại hiệu quả và dễ thực hiện. Nhờ hàm lượng axit chứa trong cam chanh có khả năng dung hòa Andehit, giúp loại bỏ độc tố. Vì vậy, trước khi uống rượu bạn có thể pha một ly ép cam hoặc chanh uống, điều này sẽ giúp dạ dày tiết ra hệ miễn dịch và hạn chế đau đầu, say sĩn.
4.5. Dùng than hoạt tính khử Andehit
Than hoạt tính ngoài công dụng thải độc ra nó còn có khả năng hấp thụ các chất hữu cơ và vô cơ có trong rượu, bao gồm Andehit và các loại độc tố khác. Để thực hiện phương pháp này, bạn hãy chuẩn bị bình lọc chứa than hoạt tính đã được phủ một lớp bông gòn ở dưới để lọc rượu qua.
4.6. Dùng máy khử độc
Dùng máy khử độc là cách khử Andehit trong rượu hiệu quả và tiết kiệm thời gian nhất hiện nay được nhiều nhà nấu rượu tin dùng. Phương pháp này hoạt động dựa trên nguyên lý từ trường phân cực tạo luồng sóng siêu âm và từ trường để bẻ gãy liên kết trong phân tử rượu. Từ đó giúp độc tố Andehit cũng như methanol, este,… được loại bỏ nhanh hơn. Ngoài ra, máy khử độc còn giúp cải thiện nồng độ cồn và hương vị của rượu.
Câu hỏi thường gặp về Andehit trong rượu
Vì sao rượu thủ công thường chứa nhiều Andehit hơn rượu công nghiệp?
Rượu thủ công thường được nấu bằng phương pháp truyền thống, không có thiết bị kiểm soát nhiệt độ, áp suất hay tách tạp chất hiện đại. Trong quá trình chưng cất, phần “rượu đầu” chứa nhiều Andehit và methanol thường không được loại bỏ triệt để. Ngược lại, rượu công nghiệp hoặc rượu vang sản xuất theo quy trình chuẩn sẽ được kiểm nghiệm và lọc bằng công nghệ chưng cất phân đoạn hoặc hấp phụ than hoạt tính, giúp giảm đáng kể hàm lượng Andehit còn lại trong sản phẩm cuối.
Làm thế nào để nhận biết rượu có chứa nhiều Andehit?
Rượu chứa nhiều Andehit thường có mùi hăng, gắt, khó chịu, gây cảm giác cay xè, nóng rát ở cổ họng khi uống. Sau khi uống, người dùng dễ bị choáng, buồn nôn, đau đầu hoặc khô miệng kéo dài. Tuy nhiên, việc nhận biết bằng cảm quan chỉ mang tính tương đối, bởi Andehit không màu và có thể bị che lấp bởi hương liệu hoặc đường hóa học. Cách chính xác nhất là kiểm tra bằng thiết bị đo chuyên dụng hoặc chỉ nên dùng rượu có chứng nhận an toàn thực phẩm.
Andehit có bị loại bỏ hoàn toàn khi hạ thổ hoặc đun nóng rượu không?
Các phương pháp dân gian như hạ thổ rượu, ủ trong chum sành hoặc đun nóng nhẹ chỉ giúp giảm bớt lượng Andehit nhờ quá trình bay hơi và hấp phụ, chứ không thể loại bỏ hoàn toàn độc tố này. Muốn khử Andehit hiệu quả, cần áp dụng công nghệ xử lý hiện đại như máy khử độc rượu bằng sóng siêu âm hoặc lọc qua than hoạt tính, giúp tách triệt để các hợp chất độc hại như Andehit, methanol và este.
Khi vào cơ thể, Andehit được chuyển hóa như thế nào?
Khi uống rượu, gan sẽ tiết enzyme Aldehyde Dehydrogenase (ALDH) để chuyển hóa Andehit thành axit axetic (CH₃COOH) — một chất ít độc hơn và có thể đào thải qua nước tiểu. Tuy nhiên, nếu lượng Andehit nạp vào quá nhiều, enzyme này không thể xử lý kịp, dẫn đến tích tụ độc tố trong máu, gây ra hiện tượng say rượu nặng, chóng mặt, tim đập nhanh và tổn thương tế bào gan.
Uống rượu chứa nhiều Andehit trong thời gian dài có nguy hiểm không?
Có. Việc sử dụng thường xuyên rượu có hàm lượng Andehit cao có thể dẫn đến viêm gan, xơ gan, rối loạn thần kinh, suy giảm trí nhớ, tăng huyết áp và nguy cơ ung thư thực quản. Ngoài ra, Andehit còn có thể gây rối loạn nội tiết, làm giảm khả năng sinh sản và ảnh hưởng đến hệ tim mạch nếu tích tụ lâu dài.
Có cách nào giúp cơ thể giảm độc tố Andehit sau khi uống rượu không?
Sau khi uống rượu, bạn nên bổ sung nước lọc, nước ép cam, chanh, mật ong hoặc gừng để hỗ trợ gan đào thải Andehit nhanh hơn. Các loại thực phẩm chứa vitamin C, E, nhóm B và chất chống oxy hóa (như rau xanh, nghệ, tỏi, trứng, các loại hạt) cũng giúp tăng cường chức năng gan và giảm tổn thương do độc tố gây ra. Tuyệt đối không nên uống rượu khi đói, vì sẽ làm Andehit hấp thu nhanh hơn vào máu.
Thuốc giải rượu có giúp khử Andehit trong cơ thể không?
Thuốc giải rượu chỉ hỗ trợ gan tăng tốc độ phân giải Andehit chứ không thể trung hòa hoàn toàn độc tố này. Một số loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng có thể cung cấp enzyme ALDH hoặc chất chống oxy hóa giúp gan hoạt động hiệu quả hơn, nhưng nếu lạm dụng sẽ gây phản tác dụng. Giải pháp an toàn nhất vẫn là chọn rượu có nguồn gốc rõ ràng, uống điều độ và kết hợp ăn uống khoa học.
Andehit là một trong những tác nhân chính gây độc trong rượu, ảnh hưởng trực tiếp đến gan, hệ thần kinh và sức khỏe toàn thân. Việc áp dụng đúng các phương pháp khử Andehit an toàn như lọc bằng than hoạt tính, chưng cất phân đoạn, sử dụng máy khử độc rượu hoặc bảo quản đúng cách sẽ giúp loại bỏ phần lớn tạp chất độc hại mà vẫn giữ được hương vị đặc trưng của rượu. Tuy nhiên, không có phương pháp nào có thể loại bỏ hoàn toàn Andehit, vì vậy cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe vẫn là chọn rượu có nguồn gốc rõ ràng, đạt chứng nhận an toàn thực phẩm và uống điều độ.
Wine VN – Đại lý rượu vang, rượu mạnh nhập khẩu chính hãng, giá tốt.
Liên hệ với chúng tôi qua hotline 0977.898.007 để hỗ trợ mua hàng!
Cố vấn kiêm nhà biên tập sản xuất nội dung tại Wine VN. Với hơn 9 năm kinh nghiệm kinh doanh rượu vang và rượu mạnh, tôi đã nghiên cứu và thử nhiều loại rượu hàng đầu thế giới như vang Ý, Champagne, Whisky, Chivas, Vodka,…Bằng kiến thức và hiểu biết của mình, tôi muốn truyền cảm hứng cho những ai yêu thích rượu thông qua các chia trẻ trên website.
